බණ්ඩාරනායක ඝාතනයේ ජීවතුන් අතර සිටින එකම සාක්ෂීකරු
1956 වර්ෂයේ මෙරට සිදු වූ සමාජ, ආර්ථික, දේශපාලන, සංස්කෘතික විප්ලවයේ නිර්මාතෘවරයා වූ එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක අගමැතිවරයා චීවරධාරියකුගේ සාහසික වෙඩි ප්‍රහාරයට ලක්වූයේ 1959 වර්ෂයේ සැප්තැම්බර් මස විසිහය වැනිදාය. කොළඹ රොස්මීඩ් පෙදෙසේ “ටින්ටපල්” නම් වූ සිය නිවසට පැමිණි බෞද්ධ භික්ෂුවකට දණ නමා වදින විට ඒ භික්ෂුව සමීප දුරක සිට වෙඩි තබන ලද බව පැවසෙයි. අගමැතිවරයා බරපතළ තුවාල ලැබ රෝහල්ගතව ප්‍රතිකාර ලබමින් සිටියදීම මිය ගියේය.
පොඩි මිනිසාගේ හද ගැස්ම හඳුනාගෙන පොදු ජනයා සමඟ වෙසෙමින් පුංචි තැනකින් පටන්ගෙන මෙරට දෙවැනි විධායක ජනාධිපතිවරයා බවට පත්වූ ආර්. ප්‍රේමදාස මහතා මරාගෙන මැරෙන කොටින්ගේ මිනිස් බෝම්බයකට ගොදුරු වී මිය ගියේ 1993 වර්ෂයේ මැයි මස පළමු වැනි දිනය. මෙරට තැලෙන පෑගෙන මිනිසුන් නඟා සිටුවීමට සුවිශේෂි මෙහෙවරක් කළ ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයා කොළඹ, ආමර් වීදියේදී ඒ අවාසනාවන්ත ඉරණමට ගොදුරු විය.
සුරේ බලේට හයියෙන් කතා කළොත් අනිත් අයට මුත්‍ර යනවා
මේ ජන නායකයන් දෙදෙනාගේම යුග මෙහෙවර වසර තුන - හතරකට සීමා වූ අතර (රාජ්‍ය පාලන නායකත්වය ගෙන) ඒවා සීමා කළේ ඝාතන මගිනි. මේ ඝාතන පිළිබදවත්, ඒ දෙදෙනාගේ චරිත ලක්ෂණ පිළිබඳවත් අපේ රටේ මාධ්‍ය එදත් කතා කළේය. අදත් කතා කරයි.
බණ්ඩාරනායක හා ප්‍රේමදාසගේ ජීවිතවල ඇතැම් සිදුවීම් හා බැඳුණු අත්දැකීම් ඇති පුද්ගලයකු මීගලෑව, රැස්වෙහෙර, පොතානගම වෙසෙන බවට ලැබුණු හෝඩුවාවක් මත මම ඔහු සොයා ගියෙමි. ආර්.එම්. කිරි අප්පුහාමි හෙවත් යූ.බී. වෙදමහත්තයා නමින් ගම්මුන් හඳුන්වන්නේ ඔහුය.
දිවංගත අගමැතිවරයා හා ජනාධිපතිවරයා සමඟ බැඳුණු අත්දැකීම් කතා කිරීම සිත යට සඟවා ගෙන යූ.බී. වෙදමහත්තයාගේ ජීවිත වතගොත ගැන පළමුව හාරා ඇවිස්සූවෙමි.
“1947 අවුරුද්දේ තමයි මම ඉපදිලා තියෙන්නේ. පුංචි කාලේදීම මම පැවිදි වුණා. මාවරමණ්ඩියේ සුදර්ශනාරාමයේ තමයි මගේ පැවිද්ද සිද්ධ වුණේ. වන්නිහත්පත්තුවේ ප්‍රධාන සංඝ නායක මහපොතානේගම සුදර්ශි නායක හිමි මගේ ගුරුහිමියන් වුණා. දෙල්ගොඩ කල්‍යාණ ප්‍රදීප පිරිවෙනේ මූලික අධ්‍යාපනය ලැබුවා. වැඩි කාලයක් හිටියේ නෑ මම උපැවිදි වුණා.
නැවත මම හෙයියන්තුඩුව, එඩරුහේන්දෙණිය පුරාණ විහාරයේ අධිපති දොරගමුවේ පියදස්සි ලොකු හාමුදුරුවන් ළඟ පැවිදි වුණා. ලොකු හාමුදුරුවෝ මන්තර ගුරුකම්වලට දක්ෂයි. සෙත්කවිවලටත්, හඳහන් බලන්නත් දක්ෂයි. මම මුලින්ම මන්තර සාස්තර ඉගෙන ගත්තේ ලොකු හාමුදුරුවන්ගෙන්.
දවසක් හමුදාවේ ලොකු තනතුරක් දරන මහත්තයෙකුයි එයාගේ නෝනයි ලොකු හාමුදුරුවේ හම්බ වෙන්න අපේ පන්සලට ආවා. ඒ දෙන්නාගේ දුවකට බබෙක් හම්බ වෙන්ඩ රෝහලේ නතර කරලා ඉද්දී බබා කුසේදීම මියැදිලා කීවා. මිය ගිය දරුවා එළියට ගන්ඩ ඔපරේෂන් එකක් මවට කරන්න ඕන කියලා දොස්තර මහත්තුරු කියනවා කියලා ඒ අය හාමුදුරුවන්ට කීවා. මේ දෙන්නා දුවට අනතුරක් වෙයි කියා බයවෙලා. දුවට අනතුරක් නොවන්න මොනවා හරි කරලා දෙන්න කියලා ඒ දෙන්නා ලොකු හාමුදුරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටියා.
අගමැති බණ්ඩාරනායක මරන්න හෙණරාජ තෙල් දාපු රත්තරන් උණ්ඩයක් ජීවම් කළාලු
ඒ දෙන්නා ගියාට පස්සේ ලොකු හාමුදුරුවෝ මට කතා කරලා මන්තරයක් දීලා ඒක කට පාඩම් කරන්න කීවා. මම ඒක කට පාඩම් කරලා ලොකු හාමුදුරුවන් ළඟ පාඩම් දුන්නා. පස්සේ හාමුදුරුවෝ මට තැඹිලි ගෙඩියක් දීලා ඒක ජීවම් කරන්න කීවා. මම අර මන්තරය කියමින් තැඹිලි ගෙඩිය ජීවම් කරමින් ඉන්නකොට තැඹිලි ගෙඩිය පිපිරුණා. ඒ ගැන මම හාමුදුරුවන්ට කීවා. හාමුදුරුවන්ට පොඩි හිනාවක් ආවා තැඹිලි ගෙඩිය පිපිරැණා නම් ඒ වතුර හැලෙන්නේ නැතිව භාජනයට දාන්න කීවා.
හවස හතට විතර අර හමුදාවේ මහත්තයි නෝනයි පන්සලට ආවා. මළ කුණ බිහි වුණා කීවා. එතකොට තමයි මම දන්නේ ලොකු හාමුදුරුවෝ මම ලවා තැඹිලි ගෙඩියක් ජීවම් කරවලා තියෙන්නේ අර තැනැත්තියගේ කුසේ තිබුණ මළ දරුවා එළියට ගන්න කියලා. ඕක තමයි මගේ මුල්ම ගුරුකම.
අපේ ලොකු හාමුදුරුවෝ යු.එන්.පී. කාරයෙක්. ඩඩ්ලි සේනානායක, ජේ.ආර්. ජයවර්ධන මහත්තුරු සමඟ ලොකු සම්බන්ධයක් තිබුණා. ඒ අය පන්සලට ආවා ගියා. බුද්ධරක්ඛිත සෝමාරාම වාගේ හිමිවරු සමඟත් අපේ ලොකු හාමුදුරුවෝ හිතවත්.
බණ්ඩාරනායක අගමැතිතුමාගේ ඝාතනයෙන් පස්සේ දොරගමුවේ පියදස්සි ඔබේ ගුරු හිමිත් අත්අඩංගුවට ගත් බව පැවසෙනවා. ඒ ගැනත් කතා කරමුදයි මම යූ.බී. වෙදමහත්තයාට යෝජනා කළෙමි.
බණ්ඩාරනායක අගමැතිතුමාගේ ඝාතනයෙන් පස්සේ අපේ ලොකු හාමුදුරුවොත් පොලීසියෙන් ඇවිත් අල්ලාගෙන ගියා. පෑලියගොඩ පොලිසියට තමයි අරන් ගියේ. කටඋත්තරයක් අරන් ආපහු එව්වා.
මොන කාරණා සම්බන්ධයෙන්ද ඒ ප්‍රකාශය ලබාගෙන තියෙන්නේ? මම යූ.බී. වෙදමහත්තයාට බාධා කෙළෙමි.
අපේ පන්සලේ දාන ශාලාව ළඟ තැඹිලි ගසක් තිබුණා. ඔය ගසේ තැඹිලි ගෙඩියකට හෙණරාජ තෛල්‍ය දාලා රත්තරන් උණ්ඩයක් ජීවම් කරලා තැඹිලි ගෙඩියට වෙඩි තිබ්බා කියලා කතාවක් ඒ දිනවල පැතිරිලා ගියා. හෙණරාජ තෙල් දමා තිබූ තැඹිලි ගෙඩියට වෙඩි තිබ්බාට පස්සේ ඒක පිපිරුවා කියලා ප්‍රචාරය වුණා. බණ්ඩාරනායක අගමැතිතුමත් හෙණරාජ තෙල් දාපු සුරයක් පැළදගෙන සිටියලු. ඒ බලය බිඳින්න රත්තරනින් හැදු උණ්ඩයක් ජීවම් කරලා වෙඩි තිබ්බ කතාවක් පැතිරැණා. ඒක අත්හදා බැලුවේ අපේ පන්සලේ කියලා තමයි ලොකු හාමුදුරුවෝ අල්ලාගෙන ගියේ. මේවා මිනිස්සු අතර පැතිර ගිය මත. අපි ඒ කාලේ පුංචි අයනේ. සිදුවීම් විතරයි මතක තියෙන්නේ.
සුරය දුන්නම ෙප්‍ර්මදාස මහත්තයා ගමකට තෑගි දුන්නා
තවත් කාරණයක් තිබුණා ලොකු හාමුදුරුවෝ අත්අඩංගුවට ගන්න. අපේ ලොකු හාමුදුරුවන්ට තල්දූවේ පන්සලක් තිබුණා. සෝමාරාම හිමි අපේ ලොකු හාමුදුරුවන් සමඟ හිතවත් නිසා ඒ පන්සල සෝමාරාම හිමිට නතර වෙන්න දීලා තිබුණා. කට උත්තර ගන්න ඒකත් හේතුවක් වුණා. සෝමාරාම හිමි හිරේ ඉඳලා අපේ හාමුදුරුවන්ට එවපු ලියුම් මේ මෑතක් වනතුරු මගේ ළඟත් තිබුණා.
බණ්ඩාරනායක අගමැතිතුමාගේ ඝාතනයෙන් පස්සේ හාමුදුරුවන්ට හරියට හිරිහැර වුණා. පාරක බැහැලා යන්න බැරි තත්ත්වයක් උදා වුණා. පන්සල්වලට දන් දුන්නේ නෑ. දායකයෝ පන්සල්වලට ආවේ නෑ. භික්ෂුන්ගේ මූණටම ගරහන අවස්ථා තිබුණා. දායක දායිකාවන් දෙපිලකට බෙදුණා. ගිහි පැවිදි දෙපක්ෂයම මේ තත්ත්වයට පත්වුණා.
අපේ පියදස්සි ලොකු හාමුදුරුවෝ අපවත් වීමෙන් පසු මම ගියා නද්දේගම පන්සලේ දළුපිටියේ සුමන හිමි ළඟට. එතැන අවුරුදු හය හතක් ඉඳලා මම උපැවිදි වුණා. අපේ තාත්තත් මට කීවා ගෙදර එන්ඩ කියලා. ඒ ඇවිත් ගොවිතැන් බත් කරන අතර යන්තර මන්තර ගුරුකම් කරන්නත් පටන් ගත්තා. පියදස්සි හාමුදුරැවන්ගෙන් ඉගෙන ගත් සාස්තරේට අමතරව අපේ කඳුබොඩ පරපුරෙන් ආපු සාස්තරය තමයි මම කරන්නේ.
දිවංගත ජනාධිපති ආර්. ප්‍රේමදාස මහතාටත් ඔබ ගුරැකම් කරලා දීලා තියනවා කියලා කතාවක් තියෙනවා. ඒක ඇත්තදයි මම විමසුවෙමි.
ඒ කාලේ මං ඇහැටුවැව, නිතෝගම දේවාලයට යන්තර ඇඳලා දුන්නා. අපේ මහප්පා වැඩ කළෙත් ඒ දේවාලයේ ඔය කියන්නේ 1988 අවුරුද්දේ. නිතෝගම දේවාලය ඒ කාලේ හරි ප්‍රසිද්ධයි. ඒකේ අප්පුහාමි වෙදමහත්තයා සමඟ ප්‍රේමදාස මහත්තයාගේ සම්බන්ධයෙන් තිබුණා. ඒ වාගේම රුවන්වැලිසෑය චෛත්‍ය පන්සලේ වැඩ විසූ ඇතිනිමලේ ගුණරත්න නායක හාමුදුරුවොයි, ප්‍රේමදාස මහත්තයයි අප්පුහාමි වෙද මහත්තයයි මේ තුන්දෙනා අතරත් ලොකු හිතවත්කමක් තිබුණා.
දවසක් මම දේවලයේ වැඩකරමින් ඉන්නකොට අප්පුහාමි වෙදමහත්තයා මගෙන් ඇහුවා නරපුර ඉන්දුව මන්තරයෙන් ජප කරන්න දන්නවාද කියලා. මම කීවා දන්නවා කියලා. ප්‍රේමදාස අගමැතිතුමාට පොඩි වැඩක් කරලා දෙන්න තියෙනවා. ඒකට ලෑස්ති වෙලා ඉන්ඩ කියලා වෙදමහත්තයා කීවා. එතකොට ප්‍රේමදාස මහත්තයා අගමැති වශයෙන් හිටියේ.
මේ නරපුර ඉන්දුව මන්තරය හරි බලගතුයි. රත්හඳුන් හා රත්තරන් උරච්චි කරලා (ගල ගාලා) ඒ කුඩු සුරයකට දාලා ජීවම් කරන්න ඕන. ජනතාව වැදුම් පිදුම් කරන බෝධියක් මුල තමයි ජීවම් කරන්න ඕනත්. මේ නරපුර ඉන්දුව මන්තරයෙන් ජීවම් කරලා පංච මාල යන්තරය දැම්මට පස්සේ කිසිම කෙනෙක් එයාට උඩින් කතා කරලා ඉහළින් යන්නේ නෑ. දැපනෙ වැටෙනවා වගේ වෙනවා. හයියෙන් කතාකළොත් අනෙක් අයට මුත්‍රා යනවා. මේ මන්තරය ලියාපු පුරාණ ඉසිවරු අන්තිමට ලියලා තියෙනවා මෙය ගින්දර හා සමානයි. ලෝකයට බෝ නොකරනු කියලා.
මං මේ කියන කාලය වනවිට ජනාධිපතිවරණයට ආසන්නයි. ඒ වාගේම රටේ හරියට කලබල. උතුරයි දකුණයි දෙකේම භීෂණය. පාරක බැහැලා යන්ඩ බැරි තත්ත්වයක් තිබුණේ.
අප්පුහාමි වෙද මහත්තයාගේ ඉල්ලීම පිට මායි, වෙද මහත්තයාගේ බෑනා කෙනෙකුයි වෙදමහත්තයි අනුරාධපුරයේ උඩමළුවට ගියා. ඇතිනිමලේ ගුණරතන නායක හිමියෝ අනුදැනුම මත මායි අර බෑනයි දෙන්නා එකතු වෙලා ජයසිරි මහ බෝ හාමුදුරුවන් ළඟ උරිච්චි කරලා ගෙනාව රත්හඳුන් හා රත්තරන් කුඩු ජීවම් කරන්න පටන් ගත්තා. රෑ දෙකක් හා දවල් දවසක් එක දිගටම ජීවම් කළා. රන්වැට ඇතුළේ තමයි මේ කටයුත්ත කළේ.
ප්‍රේමදාස මහත්තයට වැඩේ කරලා දුන්නෙ නරපුර ඉන්දුව මන්තරයෙන්
ඊට පස්සේ ප්‍රේමදාස මහත්තයා රැවන්වැලි සෑය පන්සලට ආවා. මම ඒ දිනය මගේ දින පොතේ ලියාගෙන තියෙනවා. 1988 ඔක්තෝබර් විසිඑක් වැනිදා. ආවාස ගේ ඇතුළදි තමයි ප්‍රේමදාස මහත්තයාට ඒක දුන්නේ. අප්පුහාමි වෙදමහත්තයා තමයි ඒ කටයුත්ත සිද්ධ කළේ. ප්‍රේමදාස අගමැතිතුමා එදා අපට තෑගි භෝග දුන්නා. බොහෝ ෙළන්ගතුව කතා කළා. මට මතක හැටියට අසූ අටේ දෙසැම්බර් මාසේ දහනම වැනිදා තියාපු ජනාධිපතිවරණ මැතිවරණයෙන් ප්‍රේමදාස මහත්තයා ජනාධිපති වුණා.
ටික කාලයකට පස්සේ ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිතුමාට විරුද්ධව දෝෂාභියෝගයක් ආවනේ. ඒ වෙලාවෙත් මමයි වෙදමහත්තයාගේ බෑනයි සුචරිතයට ගිහින් අර සුරය නැවත ජීවම් කරලා අලුත් කරලා දුන්නා. සුචරිතයේ කාමරයක් ඇතුළේ තමයි ඒ කටයුත්ත කළේ. ඒ අවස්ථාවේ නම් ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිතුමා අපව හමුවෙන්න ආවේ නෑ. ලේකම් කෙනෙක් තමයි අපට පහසුකම් දුන්නේ. වැඩේ ඉවර වුණාට පස්සේ අපට තෑගි භෝග මිල මුදල් ඒ ලේකම් මහත්තයා දුන්නා.
කොහොම නමුත් එතුමාගේ අවසන් කාලේ නිතෝගම දේවාලයත් සමඟ තිබුණු සම්බන්ධතා ඈත් වුණා. රටේ ප්‍රශ්න, පක්ෂයේ ප්‍රශ්න, කාර්යබහුල වීම නිසා එහෙම වෙන්න ඇති* යි ආර්.එම්. කිරි අප්පුහාමි මහතා අවසන්වරට කීය.
අප විශ්වාස කළද නොකළද පෙරපර දෙදිගම පොදු ජනයා මෙන්ම රාජරාජ මහාමාත්‍යයෝද අදෘශ්‍යමාන බලවේග කෙරෙහි විශ්වාස කරති. විශ්වාස කළහ. ඒවාහි සරණ පැතූහ. යූ.බී. වෙදමහත්තයා කී කතාවලින්ද අපට පසක් කරන්නේ එයයි.
♦ ගල්ගමුව - නිහාල් ජයවීර